Wachtlijsten voor de GGZ, wie heeft er niet van gehoord? 40.000 volwassen Nederlanders wachten inmiddels langer dan de toegestane 14 weken op behandeling. Het zijn juist de mensen met de ernstigste problemen die het langst moeten wachten. Mensen die al een leven lang worstelen met de gevolgen van mishandeling of misbruik in hun jeugd, zich uitend als traumaklachten, depressies, verslaving, onvermogen om relaties aan te gaan of ernstige psychosomatische klachten, meestal een combinatie hiervan. Denk ook aan jonge vrouwen in levensgevaar door anorexia, of mensen met een psychose die de hele dag door worden uitgescholden door stemmen. 

Uitgerekend voor de mensen die er het slechtst aan toe zijn is er de komende tijd nóg minder hoop op behandeling. Een aantal specialistische afdelingen en klinieken wordt met sluiting bedreigd of zijn al gesloten, uit financiële nood. Het gaat hier o.a. om het Centrum voor Psychotherapie, Altrecht Psychosomatiek Eikenboom, KIB Amsterdam, stuk voor stuk afdelingen waarvoor nauwelijks een alternatief bestaat. Ook PsyQ Amsterdam en de LHBTI-poli sluiten. Daarnaast staat de behandeling van minimaal 60.000 patiënten op de tocht die in zorg zijn bij zelfstandig gevestigd psychiaters.

Onbegrijpelijk, want het geld ís er wel. Volgens de Algemene Rekenkamer hielden zorgverzekeraars jarenlang ieder jaar zo’n 300 miljoen achter; bijna 10% van het geld dat werd begroot voor de behandeling van psychiatrische patiënten. Vanaf 2019 werd het budget voor de GGZ door VWS definitief verlaagd met 300 miljoen, ondanks de wachtlijsten. En dat terwijl er voor behandeling van lichamelijke gezondheidsklachten bij de specialist in het ziekenhuis ieder jaar méér geld wordt uitgegeven dan is afgesproken. 

Zijn mensen met psychische klachten soms minder waard? Zij zijn net als ieder ander verplicht om zorgpremies te betalen, maar krijgen er ondermaatse zorg voor terug. 

Zorgverzekeraars hebben een wettelijke zorgplicht voor de mensen die bij hen een verzekering hebben afgesloten. Dat betekent dat zorgverzekeraars patiënten tijdige zorg moeten bieden, van voldoende kwaliteit en binnen acceptabele reisafstand. Zorgverzekeraars die geld achterhouden terwijl hun premiebetalers lijden, achteruitgaan of doodgaan op de wachtlijst, komen hun zorgplicht niet na. 

Is er dan helemaal niemand die de zorgverzekeraars aan hun zorgplicht kan houden? Jawel, dat is de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), die namens de Rijksoverheid toezicht houdt op de zorgmarkt. Maar de NZa verstopt zich achter procedures. Momenteel zijn de te nemen bureaucratische stappen onhaalbaar voor iemand die al maanden verstoken is van psychiatrische zorg.

Wat verlangen wij van de ministers? 

1. Wij vinden allereerst dat de NZa haar rol moet pakken. Zij zou zorgverzekeraars moeten dwingen om hun zorgplicht na te komen voor alle groepen psychiatrie-patiënten. En dan niet door van die patiënten een onmogelijke inspanning te vragen, maar door zelf actief te controleren of elke patiëntengroep binnen redelijke termijn en afstand passende zorg krijgt aangeboden. Het bestuur van de NZa valt onder verantwoordelijkheid van minister Kuipers. Het is dus aan hem om te zorgen dat de NZa haar werk doet.

2. Wij pleiten voor een realistisch budget voor de GGZ, waarmee zorgverzekeraars aan hun zorgplicht kunnen voldoen. Daarin hoort de vermindering van 300 miljoen teruggedraaid te worden. Vóór het zomerreces worden opnieuw landelijke afspraken gemaakt voor de budgettering van de zorg in de bestuurlijke zorgakkoorden. Wij vragen portefeuillehouder van de GGZ, minister Helder van Langdurige Zorg, en minister Kuipers van VWS hier scherp op toe te zien.

3. Tot slot dringen we erop aan dat de ministers Kuipers van VWS en Helder van Langdurige Zorg en Sport onmiddelijk ingrijpen in de nijpende situatie die is ontstaan rond de zorg voor patiënten geboden in de hoogspecialistische klinieken die op korte termijn dreigen te sluiten of krimpen. Het behandelaanbod van deze centra staat beschreven in de kwaliteitsstandaarden. Nu wordt de maximumnorm voor de wachttijd, de zogenaamde wettelijke Treeknorm, voor deze klinieken verre overschreden. Dit maakt sluiting onrechtmatig. 

Meer informatie over achtergronden, de klinieken die met sluiting worden bedreigd en komende acties vind je op www.reddeggz.nl